Շուշան Կարապետյան
See summary in English below
Մենք հաճախ ենք խոսում այն մասին, թե անկոտրում է մեր ազգի ոգին, հերոսական է մեր պատմությունը, հարուստ ու եզակի`մեր մշակույթը: Բայց այսպես միայն խոսում ենք: Սեփական ժողովրդի պատմությունն իմանալու, ազգային արժեքներին հաղորդակից դառնալու ճանապարհին մոռանում ենք մի շատ կարևոր բան` հարգանքը դեպի մեր դարավոր հայրենիքը: Իսկ միգուցե ոչ թե իրականում մոռանում ենք, այլ ներքուստ չենք էլ զգում ու ավելին չենք էլ գտնում այդ հարգանքը: Ու սա բացատրելի է, երբ ուսումնասիրում ես պատմությունն ու կանգնում փաստի առաջ` ծովից ծով Հայաստանից այսօր մի բուռ է մնացել, ու դեռ հարց է` այդ մի բուռն էլ մերն է, թե ոչ: Դարեր ապրած, դարեր կերտած մեր հայրենիքն ասես կորել է այդ նույն դարերում: Պատմական Հայաստանի հսկայական տարածքը կրճատվել է շուրջ տասն անգամ, բնակչությունը Հայաստանի Հանրապետությունում չի գերազանցում երեք միլիոնը:
Ինչու՞ ենք մենք մնացել այսքան քիչ: Այս հարցը հետաքրքում է բոլորին: Տարբեր են պատասխանները: Պատմաբաններն, օրինակ, պատճառները փնտրում են այս կամ այն իշխանության ինչ-ինչ սխալների մեջ, հոգեբանները համարում են, որ հայ ազգը չունի կոլեկտիվ մտածողություն, իսկ արվեստագետները գտնում են, որ մենք գնում ենք դեպի լճացում:
Այն, որ կոլեկտիվ մտածողություն չունենք, դա ակներև է: Ժողովրդական խոսքն ասում է` մի? լինիր ուրագի պես` միշտ դեպի քեզ, միշտ դեպի քեզ, այլ եղիր սղոցի պես` մին դեպի քեզ, մին դեպի մեզ: Որքանո՞վ է սա բնորոշում մեզ` հայերիս: Սա ի վերջո ասել է ժողովուրդը, որով փորձել է խրատել, ուսուցանել, խորհուրդ տալ: Ուրեմն եղել է նման խնդիր և այսօր էլ կա: Թեև առաջին հայացքից ասացվածքն ունի համընդհանուր, համամարդկային բնույթ, բայց մյուս կողմից էլ այս բնորոշումը տիպիկ ազգային է:
Մենք սիրում ենք ինքներս մեզ բնորոշել` հայերը սիրում են գլուխ գովել, հայերը խորհուրդներ չեն ընդունում և այսպես շարունակ: Բայց չգիտես ինչու մեզանից յուրաքանչյուրը, ով փորձում է նման բնորոշումներ տալ, միշտ իրեն չի տեսնում այդ խմբում:
Այսպես, թե այնպես մենք բոլորս էլ անհատականություն ենք, սակայն այդ անհատականությունը չափազանց խիստ է ընդգծված: Հետևաբար չկա այն գիտակցումը, որ ազգի հզորացման, պետության կայացման համար պետք է միավորվեն այս անհատները ու դառնան մեկ միասնություն:
Բայց ոչ, մենք սիրում ենք բոլորին բարձրից նայել: Մինչդեռ երկրագնդի մեծ մասը չգիտի էլ, որ գոյություն ունի Հայաստան անունով երկիր, աշխարհի քաղաքական քարտեզի վրա այն ?անզեն? աչքով գտնելը բավականին դժվար է, իսկ հային որպես ազգ ճանաչում են ոչ թե իր ձեռքբերումներով, այլ ճիշտ հակառակը` կորուստներով: Ու այս գործընթացում հատկապես շատ է շրջանառվում Օսմանյան կայսրության կողմից իրականացված ցեղասպանությունը: Այսպիսով ինքներս մեզ դարձնում ենք գործիք օտարի ձեռքին, ու այսպես եղել է նաև անցյալում:
Միգուցե այս ամենից հետո որպես արդարացում հնչի, թե մենք քիչ ենք, սակայն մեզ հայ են ասում: Կամ էլ գտնվեն մարդիկ, ովքեր կաղաղակեն այնպիսի մեծությունների անուններ, ինչպիսիք են Շառլ Ազնավուրը, Արամ Խաչատրյանը, Վիլյամ Սարոյանը: Բայց պարզ է մի բան. այն, որ Շառլ Ազնավուրը հայ է, գիտենք մենք ու մի խումբ օտարներ նաև, բայց մեծ հաշվով նա Ֆրանսիան է ներկայացնում: Զավեշտալին այն է, որ դուդուկը իրենց ազգային գործիքը համարում են ոչ միայն հայերը: Սակայն սա բնական է դառնում, երբ հայերն էլ իրենց հերթին, ասենք, աֆրոամերիկացի Բարակ Օբամայի արմատներում հայի արյուն են փնտրում: Ուրեմն ինչու՞ մյուսները չեն կարող դուդուկը համարել իրենցը:
Այնուամենայնիվ, զավեշտներով ու զարմանքներով, հայտնի ու անհայտով, հին ու նորով հանդերձ մենք հայ ենք, մենք այն առասպելական ազգն ենք, որ փյունիկի մոխիրներից է վեր առնում: Մենք եկել ենք դարերից, անցել ենք դարերով ու գնալու ենք դեպի դարերը:
Մենք եղել ենք, կանք ու դեռ կլինենք:
Summary in English:
We will survive
Shushan Karapetyan says that we fail to show respect towards our fatherland. This is the reason for our retreat throughout centuries when our homeland shrank to the current size, ten folds smaller than the original Armenia. Why we have been left with only 3 million people on our historical land? Historians might find reasons in the policies of our rulers, but psychologists may point out to the absence of collective memory.
We like to think high about ourselves and we do not accept advice from others. Our individuality is emphasized, but we need to know that national unity needs the combination of our ?individualities?.
We have lost a lot during history. To justify ourselves we have repeated: “we are small in size, but they call us… Armenians!” It is true that we have big names like Charlez Aznavour, Aram Khatchatrian, William Saroyan, etc, but they represented other countries most of the time.
Nevertheless we are the legendary Armenian nation that comes up from the ashes of the phoenix and travels from the depth of the centuries to the future.
