Գրեց՝ Ասատուր Տէվլեթեան
Հայաստանի Հանրապետութեան համար անհամեմատելի, միեւնոյն ատեն նաեւ անփոխարինելի հարստութիւն է սփիւռքի հայութիւնը, որ իր մեծամասնութեամբ, անմնացորդ սիրով, անսահման կարեկցութեամբ ու գորովով կ՚ ընկալէ մայր հայրենիքը, հայրենաբնակ ժողովուրդը եւ անոնց ներկային ու ապագային հետ աղերս ունեցող բացարձակապէս ամէն ինչ:
Առաջին ակնարկով խիստ յաւակնոտ թուացող այս հաստատումը, յամենայնդէպս, անհերքելի իրողութիւն ըլլալէ երբեք չի դադրիր: Հայկական սփիւռքի հայթայթած ու հայթայթելիք բազմաբնոյթ, անդաւաճան եւ յարատեւօրէն կայուն նեցուկը վաւերականագոյն գրաւական է մեր հայրենիքին համար: Հետեւաբար, կենսականօրէն անհրաժեշտ է որ անգնահատելի այդ դրամագլուխը բծախնդրօրէն պահպանուի, որպէսզի կարելի ըլլայ անկէ տեւապէս քաղել հնարաւոր առաւելագոյն օգուտը:
Արտերկրի հայութիւնը իր նուիրումին ու նուիրաբերումին փոխարէն կ՚ակնկալէ ոչինչ, բացի հաւատքի ու վստահութեան մնայուն ներշնչումէն: Ինքնըստինքեան պարզ կը դառնայ, ուրեմն, թէ ճիգ պէտք չէ խնայուի որպէսզի երբեւէ չնուազին եւ չխախտին հաւատքն ու վստահութիւնը, որովհետեւ այլապէս`ծայր աստիճան անբաղձալի կրնան ըլլալ բոլոր տխուր հետեւանքները:
Միւս կողմէ, վերջին քառորդ դարուն, բայց մանաւանդ Հայաստանի անկախացումէն ետք, հիմնովին փոխուեցաւ հայկական սփիւռքի էութիւնը: Մինչդեռ նախապէս գոյութիւն ունէին աշխարհագրական քանի մը յստակ ստորաբաժանումներ եւ, առ հասարակ, ընդհանրական էին իւրաքանչիւր հատուածի հայութեան հետ առնչուող խնդիրները, ինչպէս նաեւ անոնց համար անհրաժեշտ լուծումները, ներկայիս ո՛չ միայն երկրէ երկիր, այլ յաճախ նոյնիսկ քաղաքէ քաղաք կը տարբերին կարիքները, պայմաններն ու հնարաւորութիւնները:
Ազգային որեւէ լուրջ ծրագրում չի կրնար առաջնորդուիլ լոկ զգացական, ենթակայական կամ պարագայական մղումներով, ո՛չ ալ` պայմանաւորուած ըլլալ անոնցմով: Ժամանակները եւ անոնց խիստ պահանջները կը պարտադրեն որ փորձենք կիրարկումի մէջ դնել ամէնէն պիտանի, ամէնէն արդիւնաւէտ, ամէնէն հեռանկարային նախաձեռնութիւնները, մանաւանդ երբ շատ սահմանափակ են մեր միջոցները համազգային մեր ծով կարիքներուն համեմատութեամբ:
Այս տուեալներու լոյսին տակ, բոլորովին անըմբռնելի կը մնայ մեղկ, մակերեսային, մինչեւ անգամ ցոփ եւ անլուրջ այն մօտեցումը, զոր հայկական սփիւռքի հանդէպ երբեմն կը ցուցաբերեն հայրենի իշխանութիւնները կամ հանգամանաւոր կարգ մը անձնաւորութիւններ: Ցաւ ի սիրտ, պարբերաբար ականատես կ՚ըլլանք այնպիսի մեծամիտ եւ թեթեւսոլիկ վերաբերմունքի որ մինչեւ իսկ յուսաթափող ազդեցութիւն կը գործէ մեր վրայ:
Կարելի չէ հանդուրժել որ մայր հարենիքը այսպիսի անբացատրելի անփութութիւն ցուցաբերէ արտերկրի հայութեան նկատմամբ: Ի վերջոյ, նուազագոյնը ըսած ըլլալու համար, անհատական յղփացած փառասիրութիւններ գոհացնելէ բացի, ոչ մէկ այլ նպատակի կը ծառայէ այդօրինակ յեղյեղուկ վարուելակերպը:
Երկարատեւ պաշտօնավարութեան համար թէ յատուկ առաքելութիւններով երբեմն սփիւռք կ՚ ուղեւորուին անցեալի տխուր առնչուածութիւններ ունեցող, խիստ կասկածելի մղումներու տէր իմաստակներ, որոնց անուան յիշատակումն անգամ բաւարար է որ, ամնիջապէս, անհանգստութեան եւ անվստահութեան մթնոլորտ սկսի տիրել: Թէ ի՛նչ կարելի է իրագործել – կամ` ընդհակառակը – այդպիսի որձեւէգ անձերու միջոցաւ, դժուար չէ պատկերացնելը կամ կռահելը: Դժուար է, սակայն, համոզուիլը թէ այս տիպի անձերու յանձնարարութիւններ վստահողները կրնան ունեցած ըլլալ տարրական ուղղամտութիւն եւ լուրջ պատասխանատուութեան զգացում:
Ա՛յս մտահոգութիւնն է որ կը ջլատէ ու կը սրտաբեկէ մեզ: Ներկայի յարափոփոխ պահանջները մեր ժողովուրդի արտերկրի հատուածին առջեւ ծառացուցած են նոր, նախկիններէն շատ աւելի խրդին հրամայականներ, յատկապէս ապահովելու ի խնդիր արտասահմանի մէջ հասակ առնող մեր նոր սերունդին ազգային գիտակցութեան պահպանումն ու զարգացումը: Այս եւ նման ծանրակշիռ յառաջադրանքներու նկատմամբ անհրաժեշտ է որ ազգովին ցուցաբերենք ամէնէն լուրջ, ամէնէն ծրագրուած, ամէնէն բանիմաց մօտեցումները: Ահա ա՛յս վճռորոշ հասկացողութեան կապակցութեամբ խորապէս կը բաղձանք եւ կ՚ակնկալենք ունենալ, ամբողջական ըմբռնողութենէ բխած, մայր հայրենիքի բարոյական նեցուկը: Մինչդեռ, ափսոսանքով ականատես կ՚ըլլանք թէ այդքա՜ն կենսական, ճակատագրական ու առաջնահերթ բոլոր խնդիրները ?մի կողմ դրած?, մերթ ընդ մերթ արտասահման կ՚ուղեւորուին իրենք զիրենք ?փրկիչ? յորջորջած յայտնի սմսեղուկներ, որոնք, իմացական վիրաւորանքին վրայ անարգանք ալ բարդելով, ծիծաղելի յոխորտանքներով կը յաւակնին – իրենց հայեցողութեամբ – ?արմատապէս լուծել? հարցեր, որոնց բնոյթէն բոլորովին անտեղեակ են, կամ ալ` այդ ուղղութեամբ ունին խիստ պակասաւոր, նոյնիսկ կանխակալ, շիլ եւ շահադիտական կողմնոշումներ:
Այս տիպի վերաբերմունքը ո՛չ միայն յայտնապէս սնափառ եւ բացայայտօրէն վնասաբեր է, այլ նաեւ կը վարկաբեկէ ու կ՚որակազրկէ ուղղակի թէ անուղղակի կերպով յանձնարարատու հանդիսացող անձնաւորութիւնը կամ միաւորը:
Հայրենիքը մեզի համար բացարձակ սրբութիւն է: Չենք կրնար հանդուրժել որ ոեւէ անձ, կամ որեւէ երեւոյթ թէ պատահար, ամէնէն դոյզն իսկ չափով, արատաւորէ անոր անբասիր նուիրականութիւնը: Ուստի անզիջում կ՚ակնկալենք, պահանջելու պէս կը խնդրենք հայրենի մեր հարազատ իշխանութիւններէն որ երբեք մակերեսայնօրէն եւ անփութութեամբ չվերաբերին արտերկրի հայութեան նկատմամբ: Ի վերջոյ, նման անտարբերութիւնը կրնայ լրջօրէն վնաս հասցնել ազգային գերագոյն մեր շահերուն:
Նիկոսիա, Կիպրոս
ՌԱԿ Մամուլ
Մարտ 27, 2009
