• Home
  • About
  • Contact
  • Social Media
  • facebook
  • twitter
  • flickr
  • blogger
  • youtube

blog-logo

  • Home
  • Pan-Armenian News
  • UAE Armenians
  • Hrach Kalsahakian
  • Հայերեն բաժին
  • القسم العربي
  • Archives
    • News
    • Articles
    • Directory

Դանիէլ Վարուժանի ծննդեան 130 ամեակը

March 1, 2014
A+ A-
Email Print

Գրական տպաւորիչ ձեռնարկ մը


Հալէպի մէջ նշուեցաւ նահատակ բանաստեղծ Դանիէլ Վարուժանի ծննդեան 130 ամեակը


Հալէպը իսկապէս զարմանալի քաղաք մըն է։ Զարմանալի եւ զարմացնող։


Մէկ կողմէ քանդումներու, ռմբահարումներու եւ խուճապի լուրեր կը հասնին Հալէպէն՝ գրեթէ ամէն օր, միւս կողմէ՝ մշակութային-գրական որակաւոր ձեռնարկներու թղթակցութիւններ կը ստանանք։ Այնպէս կը թուի, թէ այս երկու հակոտնեայ երեւոյթներուն միջեւ է որ կ'ապրի հալէպահութիւնը, շատ գնահատելի աշխոյժով մը ջանալով պահել աւանդապաշտ գաղութի իր դիմագծութիւնը, որ միշտ ալ գնահատուած է բովանդակ հայաշխարհի կողմէ։


Պիտի յիշուի, որ դեռ քանի մը ամիս առաջ Հալէպի մէջ յոբելենական փառաւոր ձեռնարկով մը նշուած էր սփիւռքահայ անուանի գրող եւ ?Նայիրի? շաբաթաթերթի ջղուտ խմբագիր Անդրանիկ Ծառուկեանի ծննդեան 100-ամեակը։ Յետոյ լսեցինք, որ Հալէպի Հ.Բ.Ը.Մ.-Հ.Ե.Ը.-ի ?Ադամեան? թատերախումբը բեմականացուցեր էր Արփիար Արփիարեանի ?Կարմիր ժամուց? վիպակը։ Կատարուեր էին ուրիշ ձեռնարկներ ալ։


Իսկ հիմա, ուրախացուցիչ նոր լուր մը եւս ստացանք Հալէպէն։ Արժանաւոր շուքով նշուած էր նահատակ բանաստեղծ Դանիէլ Վարուժանի ծննդեան 130-ամեակը։


Արդարեւ, Վարուժանը ոգեկոչող այս ձեռնարկը կայացաւ Կիրակի երեկոյեան, 23 Փետըրւարին, Հայ Կաթողիկէ Ս. Երրորդութիւն (Զուարթնոց) եկեղեցւոյ ?Աղաճանեան? հանդիսասրահին մէջ, նոյն եկեղեցւոյ Մշակութային Յանձնախումբին նախաձեռնութեամբ։


Ամբողջովին լեցուն հանդիսասրահ մը, ուր ո՛չ մէկ աթոռ թափուր մնացեր էր?։ Եւ ասիկա՝ հակառակ քաղաքին անապահով վիճակին, ու հակառակ խաչաձեւող ազգային ա՛յլ ձեռնարկի մը, որ գրեթէ նոյն ժամերուն կը կայանար տարբեր հանդիսասրահի մը մէջ?։


Զգալի էր ընտրանի ներկայութիւն մը։ Առաջին շարքի վրայ էր երեկոյթին հովանաւորը՝ Հայ Կաթողիկէ համայնքի առաջնորդ Պետրոս արք. Միրիաթեան, իր կողքին՝ Հայ Աւետ. համայնքի պետ վեր. Յարութիւն Սէլիմեան, Հայաստանի հիւպատոսը, Հայ  Առաք. համայնքէն ներկայացուցիչ քահանաներ, կրթական մշակներ։


Ձեռնարկին բացումը կատարեց տիկ. Սիւզան Նեւրուզեան-Տատաղլեան։ Յայտնեց, թէ պիտի գործադրուէր գեղարուեստական կարճ յայտագիր մը, ու երեկոյթին առիւծի բաժինը պիտի յատկացուէր բանախօսութեան։


Այսպէս, նախ դաշնակի ու ջութակի վրայ հայկական մեղեդիներով հանդէս եկան երկու դեռատի երիտասարդներ՝ Յովսէփ Գրիգորեան եւ Դաւիթ Մելքոնեան։ Յետոյ, Նարինէ Գոնճայեան ասմունքեց Վարուժանի նշանաւոր ?Անդաստան? բանաստեղծութիւնը։ Այնուհետեւ ալ, պաստառի վրայ լուսանկարներու ցուցադրութիւն մը կատարուեցաւ՝ ի մի բերելով Վարուժանի  ընտանեկան ալպոմէն ուշագրաւ նկարներ, նաեւ պատկերներ Սեբաստիայէն, ուր ոչ մէկ հայ մնաց 1915-ի աքսորէն ու համատարած կոտորածներէն ետք?։


Դանիէլ Վարուժանն ու անոր գրականութիւնը ներկայացնելու պարտականութիւնը յանձնուած էր հալէպահայ երիտասարդ գրող եւ բանիբուն մտաւորական Լեւոն Շառոյեանին, որ այս անգամ եւս ունեցաւ շատ տպաւորիչ ելոյթ մը, որ ունկնդրուեցաւ բացառիկ հաճոյքով ու խանդավառութեամբ։ Շառոյեան անգիր խօսեցաւ ճիշդ մէկ ժամ, գործածելով իրեն յատուկ վճիտ ու բիւրեղեայ հայերէն մը, մերթ դրուագներ պատմելով նահատակ բանաստեղծին կեանքէն ու մերթ ալ վերլուծելով անոր զմայլելի գրականութիւնը՝ դիւրահասկնալի այնպիսի սրտախօսիկ ոճով մը, որ հեշտօրէն իրեն կապեց ամբողջ սրահը։


Շառոյեան իր խօսքին սկսաւ յիշելով 30 տարի առաջ, 1984-ին, Վարուժանի հարիւրամեակին առիթով Հալէպի մէջ սարքուած շքեղ յոբելեանը, որմէ անջնջելի տպաւորութիւններ կը պահէր մինչեւ այսօր։ Դպրոցական պատանի մըն էր այդ օրերուն, եւ սրահ վազեր էր՝ ունկնդրելու համար հիւր բանախօսը, որ Վենետիկէն ժամանած Մխիթարեան վարդապետ մըն էր։ Տարիները որքա՜ն արագ սահեր էին?։ 30 տարի անց, հիմա ի՛նք է որ բեմ կը բարձրանար՝ տուրք մատուցելու համար մեր գրականութեան բագինին։


Յետոյ ան նկատել տուաւ, որ հայութիւնը հարիւր տարիէ իվեր շարունակ կը պատուէ ու կ'ապրեցնէ Վարուժանը՝ ոչ միայն անոր գիրքերը վերատպելով կամ քերթուածները բեմերէն արտասանելով, այլեւ անոր անունով դպրոց հիմնելով, յուշակոթողներ կանգնեցնելով, իր մասին ժապաւէններ պատրաստելով։ ?Մէկ բան կը պակսի իրեն.- Վարուժան գերեզման չունի, ու մենք զրկուած ենք տարին գէթ անգամ մը իր դամբանին վրայ ծաղիկ մը դնելու կարելիութենէն?, ըսաւ բանախօսը։


Շառոյեան այնուհետեւ վարագոյրը վեր առաւ Վարուժանի կարճատեւ կեանքին վրայէն ու դրուագ առ դրուագ ներկայացուց Սեբաստիոյ Բրգնիկ գիւղի այս մեծ զաւկին անցած ուղին՝ Պոլսէն Վենետիկ, Վենետիկէն Կանտ, ու յետոյ վերադարձը երկիր, ուր պաշտօնավարեց իբրեւ ուսուցիչ, մինչեւ իր ձերբակալութիւնն ու աքսորը 24 Ապրիլ 1915-ին։


Շառոյեանի բանախօսութեան մէջ գլխաւորաբար ընդգծուեցան հետեւեալ կէտերը.


* Վարուժան իր կազմաւորումով ու դաստիարակութեամբ՝ Մխիթարեաններու ձեռակերտն է։ Իր լեզուական սքանչելի պաշարով եւս՝ Մխիթարեաններու ձեռնասունն է ան։


* Մեր ամէնէն զարգացեալ ու մտաւորական լայն պաշարի տէր գրողներէն մէկն էր Վարուժան։ Հմուտ էր գրաբարին ու գիտակ էր եւրոպական քանի մը լեզուներու։ Լաւապէս սերտած էր թէ՛ տիեզերքի հին պատմութիւնները՝ Հոմերոսէն սկսեալ, թէ՛ ալ ընթերցած էր համաշխարհային գրականութեան համբաւաւոր երկերը՝ Շէյքսփիրէն Միլտոն, Ժան-Ժագ Ռուսոյէն Հիւկօ, Կէօթէէն Տանթէ։


* 1910-ին հրատարակուած իր Բ. գիրքով (?Ցեղին սիրտը?) Վարուժան արդէն նուաճեց բանաստեղծութեան բարձունքը։ Ժամանակաշրջանի խստաբիբ  գրաքննադատը՝ Յակոբ Օշական, այդ առթիւ անվարան յայտարարեց.?Դանիէլ Վարուժան մեր մեծագոյն բանաստեղծն է?։ Երկու տարի ետք լոյս ընծայուած ?Հեթանոս երգեր? հատորով ալ՝ Վարուժան յայտնուեցաւ իբրեւ մտքի լայն հորիզոնի եւ սուր զգայնութեան, նաեւ՝ գեղաքանդակ ոճի տէր ինքնադրոշմ քերթող մը։


*  Գաւառը անօրինակ ներշնչումներու աղբիւր մը հանդիսացաւ Վարուժանի համար։ Բնութեան եւ հողին ընդերքին մէջ ան պեղեց ու գտաւ նոր գեղեցկութիւններ։ ?Հացին երգը? հատորին նիւթը պատրաստուեցաւ գաւառի մէջ։


* ?Հացին երգը? քերթողագիրքը, որուն ձեռագիրները հրաշքով մը փրկուեցան  ոստիկանութեան նկուղներէն, բանաստեղծին գրական կտակն է։ Ան այստեղ կը փառաւորէ մշակն ու հունձքը, հողագործներն ու անդապահները, կը գովերգէ սայլին լծուած եզներն ու գոմէշներն անգամ?։ Հողապաշտ բանաստեղծն է այստեղ Դանիէլ Վարուժան, որ անօրինակ հաւատք մը ունի հողին անվերջանալի բարիքներուն ու նախախնամութեան բարեգործութեան վրայ։ ?Հացին երգը? հողագործական գրականութեան զմայլելի նմոյշ մըն է՝ ազգագրական ու լեզուաբանական զոյգ առումներով։


Ահա այսպէս, բանախօսը հաճելի ու շահեկան պտոյտ մը կատարեց մեր գրականութեան պարտէզին բարձրադիր մէկ ածուին շուրջ, ու իր խօսքն աւարտեց Վարուժանի սրտառուչ մէկ արտայայտութեամբը. ?Բաղձանքս է ապագային մարդոց նուիրել այնպիսի հզօր երգ մը՝ որ հայրենիքը ինծի պէս արարած մը ծնած ըլլալուն գոնէ չզղջայ?։


Երեկոյթին հուսկ բանքը արտասանեց Գերապայծառ Միրիաթեան, որ յայտնապէս շատ գոհ մնացեր էր ձեռնարկին որակէն ու գտած ընդունելութենէն։ Ան Դանիէլ Վարուժանի անձին մէջ ուզեց շեշտել հաւատքի մարդը, քանի որ Հաւատքը մղիչ ուժն է բոլոր տեսակի ստեղծագործական աշխատանքներուն։ Գնահատանքի ջերմ արտայայտութիւններ ունեցաւ ձեռնարկը ծրագրողներուն ու յայտագրին մասնակիցներուն հասցէին, ու բեմ հրաւիրելով օրուան բանախօսը՝ իրեն յանձնեց Հայ Կաթողիկէ Պատրիարքութեան կողմէ պատրաստուած գեղեցիկ յուշամետայլ մը։


Ձեռնարկին աւարտին, ընդունելութիւն մը սարքուեցաւ եկեղեցւոյ կից դահլիճին մէջ, ուր մտերիմ խօսակցութիւններ ծաւալեցան հայերէն ընթերցանութեան դիմաց ցցուած այժմու դժուարութիւններուն եւ ապագայ հեռանկարներուն շուրջ։


Մարմարա, 26 Փետրուար 2014


 

author-avatar

Posted by Azad-Hye

Like to share?

Social Media

  • facebook
  • twitter
  • flickr
  • blogger
  • youtube
Newer PostԳարեգին Բ. Կաթողիկոսին պատգամը իր համագիւղացիներուն
Older PostՄղձաւանջային Հալէպը

POPULAR

item-thumbnail

Vardavar (water pouring) international festival in Armenia gains popularity

July 17, 2015
item-thumbnail

Rebecca Malikian’s novel “The Caravan of Death”

July 10, 2015
item-thumbnail

Erebouni pen launched in Dubai and other cities

April 12, 2015
item-thumbnail

Discrete Video Modeling for children with special needs in Armenia

February 23, 2016
item-thumbnail

Nana Aramyan’s art and her exceptional inspiration

September 12, 2015

LATEST

item-thumbnail

تواصل تركيا سياستها التقليدية بتبرير الإبادة الأرمنية والتهديد

August 11, 2020
item-thumbnail

«Իմ երազանքապնակը բազմազան ու գունեղ էր, սակայն չէի մտածում, որ երգիչ կդառնամ». Ուսկե Շաբաբյան

July 10, 2020
item-thumbnail

Գինեկոլոգիա. Ինտիմ պլաստիկան և ցուցումները

July 2, 2020
item-thumbnail

Ptit: Armenian language website for children and teenagers

June 20, 2020
item-thumbnail

Vartine Ohanian Minister of Youth and Sports in the New Lebanese Government

January 22, 2020

COMMENTS

Azad-Hye on In memory of AUB Medical Alumni who died during the First World War
Azad-Hye on Kessab Ousoumnasirats celebrates centennial
Lawrence Danny CPA on Kessab Ousoumnasirats celebrates centennial
Stephensmith on Pizza making vending machine invented by Puzant Khachadourian
ALEXANIAN on Astghik Voskerchyan: Every element in my environment has a role in my creations

Categories

  • Applications
  • Chinese Armenians
  • Cyprus Armenians
  • Egyptian Armenians
  • Ethiopian Armenians
  • European Armenians
  • Hrach Kalsahakian
  • Indian Armenians
  • Interviews
  • Iraqi Armenians
  • Lebanese Armenians
  • Music
  • Pan-Armenian News
    • Art
    • Books
    • Business
    • Celebrations
    • Courses and Camps
    • Documentaries
    • Education
    • Energy
    • Festivals
    • Genocide
    • History
    • Interviews
    • Language
    • Poetry
    • Politics
    • Tourism
  • Religion
  • Syrian Armenians
  • Turkish Armenians
  • UAE Armenians
  • Websites
  • Հայերեն բաժին
  • القسم العربي

CUSTOM LINKS

  • Home
  • About
  • Contact
  • Social Media

RANDOM POSTS

item-thumbnail

A book by Wahi Kachichyan: Turkish Instinct or the Praise of Genocide

item-thumbnail

Hotel Baron in Aleppo always draws attention

item-thumbnail

تواصل تركيا سياستها التقليدية بتبرير الإبادة الأرمنية والتهديد

TAG CLOUD

Armenian Art Armenian Catholics Armenian Christmas Armenian Costumes Armenian Genocide Armenian Songs Armenian Velvet Revolution Azad-Hye Celebrations Cyprus Armenians Daniel Varoujan Hejinian Diaspora Armenians Education Emma Kant Emma Karapetyan Ethiopian Armenians Garni Geghard Genocide Goris Greece Hidden Armenians History Iraqi Armenians Kessab Kessabtzis Krikor Jabotian Language Lebanese Armenians Meri Martirosyan Music Music Application Nana Aramyan Nikol Pashinyan Norway Ottoman Empire Paris Speech Therapy Syrian Armenians Syunik Turkey Turkish Armenians UAE Armenians Vardavar Western Armenia

Azad-Hye on FLICKER

© 2021 Azad-Hye . Designed by Wpinhands
Scroll