Nutrition and crime. Article by Maro Nigoghosian.
Գրեց՝ Մարօ Նիկողոսեան B. Sc.*
Նախընտրելի է կանխել քան դարմանել
Օրինակ մը կ՚առնենք հոս Աննան, այն աղջիկը, որ հանրածանօթ է իր հակաիշխանական կենցաղով եւ բռնութիւններով։ Մեծցած է ուրիշներու խնամքին տակ։ Ծանօթ է իր գողութիւններով, յարձակումներով, լուծարքներու եւ թմրեցուցիչներու չափազանցումով եւ յուսալքումի շրջաններով։
Արեան քննութիւնները ցոյց կու տան glucose-ի անբնական հանդուրժողութիւն եւ zinc-ի, magnesium-ի B կենսանիւթերու անբաւարարութիւն։
Առաւօտուն energy-ն (կորովը) կը ցածնայ, իսկ ցերեկը կ՚անցընէ յուսալքումի (depression) տագնապներով։
Սակայն 3 շաբաթ շաքարը կեցնելէ եւ կենսանիւթեր ստանալէ ետք, ինքզինք կը փրկէ թմրեցուցիչներէն եւ ընկճուածութենէն։ Կորովը կը բարելաւուի։
Երբ ոճիրներ եւ բռնութեան դէպքեր աշխարհի չորս դին կը տարածուին, ակամայ հարց մը կը ծագի ? արդեօք ուտելիքը մեծ դեր ունի՞ այս հարցին մէջ։
Ի՞նչ կ՚ընեն երբ մէկը ոճիր գործէ։ Ի հարկէ որ կը պատժեն, յետոյ գալիք ոճիրներու առաջքը առնելու համար կը մեկուսացնեն զայն եւ կամ կը փորձեն անոր խոտոր վարմունքին պատճառները վերացնել, վերականգնելու համար օրինազանցը։
Սակայն, վերականգնումի այս մարզին մէջ (rehabilitation) բան մը կ՚անտեսուի, այն է – սննդառութիւնը։
Մեր վարուելակերպին ազդող բազմաթիւ քիմիականներով պաշարուած ենք։ Միջավայրը երթալով կ՚ապականի։ Մեր ուտելիքները հիմնովին կը փոխուին եւ ինչպէս որ աննկատելիօրէն եւ դանդաղօրէն կը ծերանանք, նոյնպէս ալ մեր ուտելիքներուն եւ մեր միջավայրին աստիճանական փոփոխութիւնները չենք նկատեր։ Սակայն անոնց թողած ազդեցութիւնները ակնյայտ են։
Իրողութիւն է արդէն այսօր թէ մեր մտածումները եւ հետեւաբար մեր վարուելակերպը կու գայ ուղեղէն եւ ջղային դրոյթէն, որոնք կախեալ են մեր ստացած սնունդէն։
Ուղեղը զօրացնելու համար, մօտաւորապէս արեան շաքարին կէսը ուղեղ կ՚երթայ, որ նաեւ կախեալ է կենսանիւթերէն, հանքայիններէն եւ կարեւոր իւղերէն (fatty acids)։ Հակա-կենսանիւթեր – ինչպէս cadmium-ը, հիմնովին վնասակար է ուղեղի գործունէութեան։
Gesch Մեծն Բրիտանիոյ մէջ, ?Charity Natural Justice?-ի տնօրէնն է, ուր կը քննուին ոճիրներու արմատական պատճառները։ Gesch, կը հաւատայ որ ոճրային արդարութեան սիստեմը շեշտը սխալ է որ միայն կը դնէ ընկերային հարցերուն վրայ, անտեսելով ֆիզիքական ազդակները, ինչպէս՝ սննդառութիւնը։
?Ինչ որ կը փորձենք ընել,- կ՚ըսէ Gesch,- այն է, ոճրային արդարութեան նոր բան մը ներկայացնել – մարդկային ուղեղը?։
Իր եւ ուրիշներու ուսումնասիրութիւնները ստուգած են կենսաքիմիական ազդակներ, որոնք վարուելակերպին վրայ կ՚ազդեն։
Վարմունքը կ՚ազդուի նաեւ սննդանիւթերու պակասէն, hypoglycaemia-էն եւ տարբեր քիմիականներէն։
Ցոյց տրուած է թէ, calcium-ի, magnesium-ի, zinc-ի, selenium-ի եւ տարրական իւղերու անբաւարարութիւնը կը կապակցի կռուազանութեան կամ թշնամանքի հետ։
Omega 3 իւղերը կ՚օգնեն զսպել բարկութիւնը կամ թշնամանքը։
Ոճրագործը պատժե՞լ թէ զայն շնորհքով կերակրել։ Անշուշտ բազմաթիւ յանցագործներ կը տառապին ուղեղային հիւանդութեամբ, ինչպէս՝ schizophrenia-ն եւ յուսալքումը, որոնք չեն ախտաճանաչուած եւ դարմանուած։ Ասոնց հետ մէկտեղ սովորական կենսանիւթերու անհաւասարութիւնը եւ ի մէջ առեալ ուղեղի բջիջներու եւ հորմոններու անհաւասարակշռութիւնը։
Ամէնէն խոստմնալի դարմանումը Tryptofan-ի դերն է սրբագրելու համար serotonin-ի անբաւարարութիւնը, որ կ՚առաջնորդէ depression-ի եւ կարգ մը մարդոց մօտ ցասկոտութեան եւ թշնամանքի։ Tryptofan-ը եւ Serotonin-ը ուղեղի կարեւոր քիմիականներ են։
Depression-ի առաջքը առնելու համար տրուած antidepressant դեղերը կ՚արգիլեն serotonin-ը եւ տարբեր մարդոց մօտ բրտութիւն կը յառաջացնեն։
Մարմինին մէջ քիմիական անհաւասարակշռութիւնը կրնայ դարմանուիլ սնունդով։
Ոճրային ատեանի դրութիւնը մեղապարտութիւն է, ան չի քններ եւ չի սրբագրեր մարմինին կենսանիւթերու անհաւասարակշռութիւնը։
Ուղեղի գործունէութիւները եւ այն բոլոր ազդակները, որոնք կ՚ազդեն ուղեղի աշխատանքին, եթէ ի մի ամփոփենք, յանցանքը կ՚իյնայ սխալ սննդառութեան եւ միջավայրի ապականութեան վրայ։
Ասիկա պիտի հարկադրէ հիմնել իւրաքանչիւր հիւանդանոցի եւ բանտի մէջ ախտաճանաչումի կեդրոններ, սննդառական club-ներու հիմնադրումը, հիւանդներու, բանտարկեալներու եւ ապահովութեան անձնակազմերու մօտ լաւ սննդառութեան արթնութիւնը պիտի խթանէ։
?Բնական Ատեան?ը կը փորձէ համոզել ոճրային ատեանը թոյլ տալ իրենց կերակրել Մեծն Բրիտանիոյ մէջ Aylesbury-ի դատապարտեալները, փաստելու համար լաւ սննդառութեան առաւելութիւնները։
Տարիներու հետապնդումներէ ետք ?Բնական Ատեան?ը արտօնութիւն ձեռք կը ձգէ եւ երկու շաբաթ դատապարտեալներուն կը կերակրէ անոնց տալով հանքային նիւթերով, սննդանիւթերով եւ կարեւոր իւղերով հաւասարակշռուած սնունդ մը։ Արդիւնքը կը տպուի British Journal of Psychiatry-ի մէջ, ցոյց տալով թէ միայն 2 շաբաթ կերակրուելով, թշնամանքը եւ բրտութիւնը 35% նուազում արձանագրած է։
* Օգտագործուած աղբիւր՝ Patrick Holford-ի գործերը
Patrick Holford is a British nutritionist, author, and the founder and director of the Institute for Optimum Nutrition in London. He is the Chief Executive Officer and co-founder (with Professor Andr? Tylee of the Institute of Psychiatry) of the special interest group that developed into Food for the Brain Foundation, a registered charity which has the stated aim of promoting mental health through nutrition.
