ԲԱՑ ՆԱՄԱԿ ԲԱՑԱԿԱՅ ԸՆԹԵՐՑՈՂԻՍ

ԲԱՑ ՆԱՄԱԿ ԲԱՑԱԿԱՅ ԸՆԹԵՐՑՈՂԻՍ ԿԱՄ “Les absents ont toujours Tort”

Գրեց՝
ՆՇԱՆ ՊԱՍՄԱՃԵԱՆ

Սիրելի Բացակայ Ընթերցող,

Գիշերը տուն վերադարձայ հայու հպարտութեամբ լեցուած, լիցքաւորուած հայկականութեամբ, միտքս հարստացած պատմութեամբ, տրամադրութիւնս՝ բարձր։ Ներկայ եղած էի Հիւսիսային Էմիրութեանց Ազգային Վարչութեան կազմակերպած Հայաստանի Հանրապետութեան վերանկախացման 17րդ տարեդարձի տօնակատարութեան։ Դեսպան Վահագն Մելիքեան զիս իր յուշերով տարած էր 17 տարի առաջ, երբ հայ ժողովուրդը երկունքի մէջ էր, ծնելու համար այսօրուան վերանկախացած հանրապետութիւնը, իսկ Կորիւն Սրբազանը զիս տարած էր 130 տարի առաջ, երբ անմահն Րաֆֆին տեսիլքը կ՚ունենար Արարատի վրայ տեսնելու հայկական դրօշ:

Փորձեցի քնանալ։ Չկարողացայ։ Ուղեղս չէր? քնանար: Բան մը զայն կը խայթէր։ Տրամադրութիւնս՝ գրեթէ քանդուած։

* * *

Յունուարի 19ին նոյն Փիէռ Քէօսէեան սրահին մէջ ներկայ գտնուած էի ասմունքի երեկոյի մը կատարողութեամբ Տիկ. Անի Սարաֆեան-Եփրեմեանի, կազմակերպուած Հիւսիսային Էմիրութեանց Գեղարուեստական Յանձնախումբին կողմէ եւ հրաւէրովը Ապու Տապիի Հայ Մշակութային Ընկերակցութեան (ՀՄԸ)։Այս վերջինը, ընդառաջելով Արամ Ա. Վեհափառին 2007ը ?Հայ Լեզուի Տարի? հռչակման՝ հրաւիրած էր տաղանդաւոր ասմունքող Տիկինը Ապու Տապի եւ Շարժա, պապակը յագեցնելու համար անոնց, որոնք հայ բանաստեղծութեան մեկնաբանման ծարաւը ունին, կարօտը կը քաշեն իրենց հայերենի եւ գրականութեան ուսուցչին, որ իրենց ուղեղները հայ լեզուի, հայ արուեստի աւիշով հարստացուցած էր։ Տիկ. Եփրեմեան յաջողեցաւ այդ գիշեր մեր այդ ծարաւը յագեցնել 24 բանաստեղծութիւններ արտասանելով։

Այդ գիշեր ալ այս գիշերուան բարձր տրամադրութեամբ վերադարձած էի տուն, և բայց չէի կարողացած քնանալ։

Յունուար 19ին գիշերը ?ծովածաւալ բազմութիւն? մը ?խուժած? էր Քէօսէեան սրահ… 44 հոգի… այդպիսի ?բազմութիւն? մըն ալ, մէկ օր առաջ Ապու Տապիի մէջ ?խուժած? է եղեր սրահ… 33 հոգի։ 44ին 20ը պատասխանատու եւ կազմակերպիչ մարմիններու անդամներ, միւս 24ն ալ՝ հասարակ մահկանացուներս։

Այդ տագնապոտ գիշերը՝ Յունուար 19ի գիշերը, բողոքի նամակս գրեցի քեզի սիրելի բացակայ ընթերցող, սակայն յաջորդ առաւօտ մէկ միլիոն յիմար պատճառ գտայ ինքզինքս համոզելու, որ զայն քեզի չուղարկեմ։ Եւ, դժբախտաբար, համոզուեցայ…Պէտք է խոստովանիլ որ այդ օրուան 44 ներկաներու թիւը լաւ թիւ էր բաղդատած այս գիշերուան` 22 Սեպտ.ի գիշերուան ներկայութեան։

Հարցում՝ ինձմէ ուղղուած ինծի. կ՚արժէ՞ր 5000 հայ հաշուող գաղութին մէջ 77 հոգիի համար ասմունքի երեկոներ կազմակերպել կամ թէ 41 հոգիի համար՝ Անկախութեան Տարեդարձ նշել։ Կ՚արժէ՞ր 77 հոգիի համար այսքան տաղտուկ, իրարանցում, ծախս, յայտարարութիւններ, ճամբորդութիւն, տէքոր, և կամ 41ին համար դեսպան հրաւիրել Ապու Տապիէն, Սրբազան հրաւիրել Քուէյթէն։?

Առաջին ձեռնարկին բացակայութեան համար դուն քեզի ըսիր՝ ?ես բանաստեղծութիւն, ասմունք-մասմունք չեմ սիրեր, արդէն ճամբաներու խճողումն ալ հոգիս դուրս կը բերէ?, եւ դուն քեզ համոզեցիր, մենք ալ ?կլլեցինք? ըսածդ . հապա երկրո՞րդ ձեռնարկը։ Հայաստանի անկախացո՞ւմն ալ բան մը չէր ըսեր քեզի։

Ե՞րբ պիտի անդրադառնաս, որ սրբութիւններ կան, որոնք ստիպուած ես պահել իսկ եթէ զանոնք պահել չես գիտեր, օր մը զաւակներդ քեզ կը մեղադրեն։ Անոնցմէ են անկախութեան, ինքնորոշման, հողի, հայրենիքի , լեզուի եւ ինքնութեան գաղափարները։Միթէ այսպէս չդաստիարակեցին մեզ մեր ուսուցիչները Հալէպի, Քեսապի, Պէյրութի, Թեհրանի կամ Երեւանի մէջ:

Յամենայնդէպս՝ փախցուցի՛ր, սիրելի բացակայ ընթերցող, փախցուցիր Յունուար 19-ն ալ, Սեպտեմբեր 22-ն ալ։ Ափսոս: Գիտե՞ս, սիրելի բացակայ ընթերցող, կազմակերպիչները ուտելիք, խմելիք, հիւրասիրութիւն ալ պատրաստած էին, այսինքն? դրամ ծախսած էին, որ մենք անօթի չմնայինք ձեռնարկէն առաջ կամ վերջ։ Այդ ալ փախցուցիր: Դեռ ի՞նչ պիտի ընէին մեզի համար կազմակերպիչները։ Հա մոռցայ: Կրնային իւրաքանչիւրիս թաքսի մը ղրկել, որ մեզ ձենարկին բերէր ու վերադարձնէր տուն։

Պատրուակելիք բան մը եթէ դեռ ունինք՝ կատարենք սիրելի բացակայ ընթերցող, միայն թէ խճողումը չըլլայ պատրուակը, որովհետեւ այս գիշերուան ձեռնարկը ժամը 19-ին էր ծրագրուած, երբ Րամատանի առթիւ երկրի բնակչութիւնը տուները քաշուած՝ ուտելով է զբաղած։ Հետեւաբար, եթէ խճողումը պատճառաբանենք, նոյնիսկ? մեղսակից բացակաները պիտի չհաւատան։ Այս ալ ըսեմ առ ի զգուշութիւն։

Այս ?կ՚արժէ՞ 77-ի համար եւ 41-ի համար? հարցադրումը զիս 10 տարի առաջ նետեց, եւ, ինչպէս կ՚ըսեն՝ ?խօսքը խօսք կը բերէ?, ըսելիքներէս այս մոռցուածն ալ ըսեմ, թերեւս հանգիստ կարենամ քնանալ։ 1997ին երբ սկսանք Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ եկեղեցւոյ կառուցումը ծրագրել Շարժայի մէջ, գաղութիս մէջ կարգ մը յարգելի, յաջողած եւ նուիրուած անձիք հարց տուին ?կ՚արժէ՞ այս երկրին մէջ եկեղեցի կառուցել, վաղը Սինկափուրի եկեղեցւոյ ճակատագիրը պիտի ունենայ…?։ Այդ օրուան կառուցողները պատասխանեցին. ?Այո՛, կ՚արժէ?։Այսօր՝ Պատիւ այդ թերահաւատներուն, որովհետեւ իրենք ալ այսօր կը խոստովանին ու կ՚ըսեն. ?ճիշդ էր այս եկեղեցին կառուցելը?։

Սիրելի կազմակերպիչներ՝, ճիշդ է ձեր ըրածը։ Կ՚արժէ 77-ի եւ 41-ի համար բանաստեղծական երեկոյ կազմակերպել, կ՚արժէ ազգային արժէքները պահել, կ՚արժէ սրբութիւններ յիշատակել, թեկուզ ցանցառ ներկայութեամբ, ձեր վզին պարտքն է այդ։ Մի մոռնաք որ դուք պատասխանատու էք մեր ազգային դաստիարակութեան, հետեւաբար, պարահանդէսներու եւ կամ այլ ձեռնարկներու կազմակերպման չափ, (թերեւս քիչ մըն ալ աւելի՜), ժամանակ պէտք է յատկացնէք ձեր ժողովներուն ընթացքին մեր ազգի հիւանդութեանց ախտաճանաչումը կատարելու եւ մանաւանդ անոնց դարմանը գտնելու։ Եթէ այդ չընէք օր մը սերունդներու մեղադրանքին կարժանանաք : Այս ալպարտաւոր կը զգամ ըսելու՝ առ ի զգուշութիւն:

Սիրելի բացակայ ընթերցող,

Այս նամակին վերնագիրը ֆրանսական առած մըն է, որ թարգմանի՝ ?բացակաները միշտ յանցաւոր են?։Ես ըսելիքս ճակտիդ՝ տղամարդու պէս ըսի, որովհետեւ սրտիս մէջ դուն մեծ տեղ ունիս իմ սիրելի, բացակայ, ?յանցաւոր? ընթերցող, թէեւ մի կարծեր որ անտեղեակ եմ այն իրողութենէն, թէ իրականութիւնները ընդհանրապէս վիրաւորական կ՚ըլլան։ Եթէ իրականութիւնը ըսի եւ քեզ վիրաւորեցի, հոգ? չէ՝ մեղադրէ զիս, միայն թէ անտարբեր մի մնար, կ՚աղաչեմ քեզ, իմ սիրելի, բացակայ ընթերցող: