?
Ջուլիետա Գյուլամիրյանի մանկավարժական դասընթացը? Շարժայի Օհաննեսյան վարժարանում
Գրեց՝ Տիկ. Հեղնար Գազանճեան – Պէրղուտեան*
Հյուսիսային Էմիրությունների Ազգային վարչության հրավերով, նախորդ երկու շաբաթներին, Շարժայի հայ համայնքի հյուրն էր Երևանի պետական մանկավարժական համալսարանի փրոֆեսոր՝ տիկ. Ջուլիետա Գյուլամիրյանը:
Հրավերի նպատակն էր օգտվել տիկ. Գյուլամիրյանի խորը գիտելիքներից, մասնագիտական փորձից եւ խորհուրդներից միօրեա դպրոցի աշխատանքների կազմակերպման եւ զարգացման համար:
Դասախոսը իր այցելության ընթացքում? հանդիպումներ ունեցաւ ոչ միայն միօրեա դպրոցի ուսուցչական կազմի այլեւ ծնողների? հետ: Հանդիպումների ժամանակ քննարկվեցին Արաբական Միացյալ Էմիրութիւնների հայ գաղութի ծնողներին եւ ուսուցիչներին հուզող հարցեր: Խոսվեց ընդհանրապես երեխայի դաստիարակության համար անհրաժեշտ պայմանների եւ դաստիարակության վրա ազդող գործոնների մասին եւ այդ ամենի տեղայնացումը մեր համայնքում:
Տիկ. Ջուլիետան ուսուցիչներին փոխանցեց մանկավարժների ուսումնասիրությունների նմուշներ, ըստ որի դասարանային աշխատանքը պետք է լինի երեխայակետրոն, հաշվի առնելով երեխայի տարիքային առանձնահատկությունները, ինչպես այդ մասին ասել է ամերիկացի մանկավարժ Թրեշըրը, երեխային ժամանակից առաջ չպետք է գցել: Ծնողների եւ ուսուցիչների ուշադրությունը հրավիրեց մայրենի լեզվի ուսուցման անհրաժեշտության վրա նախքան օտար լեզվին անցնելը,? ինչպես Էդիլյանն է ասել, մարդը պետք է առաջինը մայրենի լեզվին տիրապետի, հետո օտար լեզուն սովորի:
Հատկապես ուշադրության արժանի է այն միտքը, որ լեզուի ուսուցման առաջին քայլը տառերի ուսուցումը չէ: Դա կարելի է իրականացնել միայն երբ երեխան արդեն 6 տարեկան է,? որովհետեւ այդ տարիքում երեխան պատրաստ է տառեր սովորելու եւ այն կյուրացնի շատ ավելի արագ քան 3 տարեկանում, երբ դեռ պետք է նրա հնչյունային լսողությունը զարգացնել: Այս տարիքում երեխայի խոսքը նույնիսկ լիարժեք ձևավորված չէ:
Ակնհայտ է որ մենք բոլորս ունենք պահանջմունքներ, որոնք ըստ մանկավարժների և հոգեբանների նույնն են թե փոքրերի և թե մեծերի մոտ, փոխվում են միայն չափերը: Այդ պահանջմունքների մասին ?Մասլոուի՝ պահանջմունքների ստորակարգությունը? ուսումնասիրությունը մեզ փոխանցեց դասախոսը, այն է.
– Ֆիզիոլոգիական պահանջմունք
– Անվտանգության պահանջմունք
– Պատկանելիության պահանջմունք
– Հարգանքի պահանջմունք:
– Իմանալու և հասկանալու պահանջմունք
– Գեղագիտական պահանջմունք
– Ինքնադրսեւորման և ինքնագերազանցման պահանջմունք
Ըստ Մասլոուի, առաջին չորս պահանջմունքներից որևէ մեկի չբավարարման դեպքում, խանգարվում է հաջորդող պահանջմունքների ամբողջականությունը: Ցանկացած անհաջողության հիմքը, լինի դա անկարգություն, անհնազանդություն կամ ծուլություն պետք է փնտրել առաջին չորս պահանջմունքների մեջ:
Ապրելով սփյուռքում մենք ունենք մեր գաղութին հատուկ որոշակի պայմաններ՝ ընդամենը միօրեա դպրոց, պարտադիր հանրակրթական ծրագիր. այդ պատճառով մեզ անհրաժեշտ է հայոց լեզվի ուսուցման որոշակի ծրագիր, ինչի համար էլ մեր ուսուցիչները յուրաքանչյուր առիթ օգտագործեցին հանդիպելու Տիկ. Ջուլիետային, նրա հետ մշակելու յուրաքանչյուր տարիքային խմբին հատուկ մեթոտիկա:
Տիկ. Ջուլիետայի յուրաքանչյուր դասախոսություն հաջող դասապահի աշխատանքային նմուշ էր: Մենք սովորեցինք ինչպես մեր դասապահը դարձնել հետաքրքիր ու մեր աշխատանքը արդյունավետ, որպեսզի մեր փոքրիկ ընկերները, մեր ապագա սերնդի? ներկայացուցիչները, դառնան լիարժեք հայեր՝ խոսեն հայերեն, գրեն ու կարդան իրենց մայրենի լեզվով, և ամենակարեւորը իրենց հայ զգան: Սովորեցինք ինչպես սովորեցնել հայոց լեզվի տառերը, ինչպես կարդալ և գրել հայոց լեզուն, ինչպես ընթերցանությունը դարձնել հաճելի և մշակել գրավոր խոսքը:
Ուսուցչի աշխատանքի հաջողությունը պայմանավորված է նյութի լիարժեք մատուցմամբ և ուսուցիչ-աշակերտ փոխհարաբերությամբ.
– Նյութի լիարժեք մատուցում
Անդրադառնանք Դեյլ-ի ?Փորձառության բուրգ?-ին. ըստ որի մարդը հիշում է կարդացած նյութի 10%-ը, լսածի 20%-ը, ընկալումը կհասնի 50%-ի եթե ուղեկցվի նկարներով և ֆիլմերով, 70-90%-ի, եթե սովորողները գնում են? արշավերի, պատրաստում են ներկայացումներ, քննարկումներ և հանգում եզրակացությունների, ինչը նպաստում է նյութի լիարժեք յուրացմանը:
– Ուսուցիչ-աշակերտ փոխհարաբերություն
Մարդը ծնվում է արյան բաղադրության մեջ ադրենալինի (adrenaline) որոշակի քանակությամբ, որը լինում է բարձր երբ նա փոքր է և գնալով պակասում է մինչև մահ: Ադրենալինի տոկոսը տարբեր է յուրաքանչյուր մարդու մոտ և հաստատուն չէ նույն մարդու մոտ կապված հուզական վիճակների հետ: Այն ավելի բարձր է տղամարդկանց մոտ, այդ պատճառով տղաները ավելի ակտիվ են: Տարբեր մարզաձևերը, պարը, երաժշտությունը օգնում են երկու սեռերին? սպառել կուտակված էներգիան (energy):? Ադրենալինի տոկոսը կարող է բարձրանալ անոթությունից, վախից ինչպես նաև որոշակի ուտեստներից՝տուրմ(chocolate), նուշ, ընկույզ, սուրճ, քաղցրավենիք:
Ակտիվ երեխաները դասարանի մեջ կարող են ստեղծել գերաշխուժություն, որը կխանագարի ուսուցչի աշխատանքին: Հետևելով ուսուցիչ-աշակերտ բախումից խուսափելու տաս պատվիրաններին, և դասապահը դարձնելով հետաքրքիր կարելի է հասնել ցանկալի արդյունքի:
Ուսուցիչ- աշակերտ բախումից խուսափելու?տաս պատվիրան՝
1. Աշակերտներու հետ ունեցած բախումից ձերբազատվելու լավագույն միջոցը բախումից խուսափելն է:
2. Յարգանքով մոտենալ աշակերտների կարծիքին:
3. Ընդունենք մեր սխալը:
4. Բարեկամական վերաբերմունք ունենալ իրար հանդեպ:
5. Երկխոսությունը սկսել երկուսին համամիտ մտքերով:
6. Առիթ տալ, որ երեխան խոսի, արտահայտվի:
7. Զգացնել երեխային, որ մենք հավատում ենք իրեն և իր կարողության:
8. Մտնել երեխայի մաշկի մեջ:
9. Ապրումակցենք աշակերտին:
10. Խոսակցության ընթացքին նստել աշակերտին մոտիկ և նայել աչքերի մեջ:
?խելացի ուսուցիչը ելք կգտնի պատահած բոլոր իրադրություններից: Իմաստունը այդ դրության մեջ չի մտնի?:
*Նախադպրոցական մանկավարժության և հոգեբանության ուսուցիչ: Ներկայումս բնակվում է ԱՄԷ-ում:
Լուսանկար՝? տիկ. Ջուլիետա Գյուլամիրյանը Շարժայի վարժարանի ուսուցիչների հետ (Փետրվար 2009):
