Summary: Rosette Alemian – Mahserejian highlights the importance of the published press in the Armenian reality, especially in forming public opinion and preserving Armenian language and collective community life. She acknowledges the changes that have influenced Armenian media in the electronic age. However, she finds that published media has still an important role to play.
Rosette Alemian – Mahserejian is born in Beirut and attended the AGBU Tarouhi ? Hagopian High School. She is graduate of Philology from Yerevan State University in 1991. As a teacher and principal she has served in Armenian schools in Aleppo, Cyprus and Beirut. She is Director of the Publications? center of the Union of the Armenian Evangelical Churches in the Near East, based in Beirut.
Ռօզէթ Ալեմեան ? Մահսերեճեան*
Ազգային քաղաքական, կրօնական եւ ընկերային լուրջ եւ առողջ մտածողութիւնը սփռելու և ընդհանուրին հասանելի դարձնելու համար յոյժ անհրաժեշտ են մամուլն ու գրականութիւնը։ Միտքեր ձեւաւորելու եւ անոնց տարածումը ապահովելու համար անխուսափելի կարեւոր դեր եւ նշանակութիւն ունին օրաթերթերն ու պարբերաթերթերը, այսինքն՝ տպագիր մամուլը։ Թերթերու խմբագրականները, առաջնորդող եւ վերլուծող յօդուածները ընթերցողներու մտքին ու սրտին ուղղուած գրաւոր խօսքեր են, որոնք կրնան մերթ տագնապեցնել մերթ մխիթարել, մերթ ալ հրահրել զանոնք։
Արդի պատմութեան ընթացքին, մամուլը, որպէս ?չորրորդ իշխանութիւն? իր որոշիչ դերը ունեցած է ազգերու եւ ժողովուրդներու քաղաքական, կրօնական կամ ընկերային զանազան հարցերու շուրջ կարծիքներու կուտակումին, յատուկ մտածողութեան մը ստեղծումին եւ տարածումին մէջ։ Թերթերու շուրջ հաւաքուող մտաւորականութեան ծանրակշիռ և պատասխանատու խօսքը եղած է ընթերցողի կեանքի ուղին ձեւաւորողը։ Ի հարկէ, հակամարտութիւններու համար ա՛լ ծառայած է մամուլը. երբեմն նոյնիսկ կործանարար դերակատարութիւն ունեցած է։ Երբեմն, չարաշահումի ենթակայ եղած է, բայց միեւնոյնն է, ընթերցողին ծառայած է որպէս լուրերու աղբիւր։
Այս բոլորը աւանդական տպագիր մամուլի մասին է, որ հետզհետէ իր փառաւոր տեղը կը զիջի ելեկտրոնային աշխարհին։
Համացանցի արագ թափանցումը գրեթէ ամէն տունէ ներս, զգալիօրէն նուազեցուցած է մամուլի եւ գիրքի ընթերցողներուն թիւը։ Արագավազ մեր կեանքի ընթացքին ընթերցանութեան քիչ ժամանակ կը տրամադրենք, բայց շատ ժամանակ ունինք համակարգիչին։ Նոյնիսկ մեր ընկերային յարաբերութիւները սահմանափակուած են, ի նպաստ համակարգիչին։
ճիշդ է, կոճակի մէկ սեղմումով մեր դիմաց կը բացուին հոյակապ եւ հետաքրքրական աշխարհի մը դռները։ Կրնանք տարբեր նիւթերու շուրջ հսկայական տեղեկութիւններ քաղել, գիտութիւն ամբարել եւ զարգացնել մեր միտքերը։ Ամենէն կարճ միջոցին կրնանք կապ հաստատել հեռաւոր ափեր գտնուող բարեկամի մը կամ ընկերոջ հետ։ Կրնանք նոյնիսկ թերթեր ?հրատարակել? համացանցի միջոցով։
Ներկայիս, կան թերթեր որոնք կը գրուին եւ կը սփռուին համացանցի միջոցով, ընթերցողին աւելի արագ հասնելու համար։ Կան թերթեր, որոնք միայն համացանցի վրայ կը պատրաստուին եւ կը սփռուին ?ընթերցող?ներուն։
ճիշդ է, հարկ եղած տեղեկատուութիւնը կը ստանանք համացանցային ?թերթ?րեու միջոցով, սակայն նոյն հաճոյքը, վստահութիւնը չենք կրնար զգալ, ինչ որ կը զգանք աւանդական թերթերու ընթերցումով։
Յատկապէս, օտար լեզուներով սփռուած լուրերը կը մնան սոսկ լրատուական ծիրէն ներս։
Շուտով պիտի նշուի հայ տպագրութեան 500-ամեակը։ Դարեր շարունակ, եւ շնորհիւ նուիրեալ անձերու անսակարկ ծառայութեան, մինչեւ 21րդ դար ճանապարհ կտրած է տպագիր գիրքը, նաեւ՝ հայ թերթը։ Հայերէն լեզուով հրատարակութիւնները կոփած, մշակած եւ դաստիարակած են հայ մարդը, զայն ներշնչելով հայ ժողովուրդի բարօր ապագայի նկատմամբ։
Այսօր, մամուլը դարձած է սոսկ տեղեկատուական միջոց մը, ուր լուրեր կը հաղորդուին րոպէական արագութեամբ։ Հասարակութիւնը աշխարհի չորս կողմերէն կը ստանայ մեծ քանակութեամբ տեղեկութիւններ։ Պահ մը Ամերիկայի փոթորիկով շրջապատուած ես, պահ մը Իրանի երկրաշարժին կամԱֆղանիստանի ահաբեկիչներու գործած աղէտին ?ականատես?։ Անձի մը քաղաքական, ընկերային կամ տնտեսական բազում հետաքրքրութիւնները գոյացնող ծովածաւալ տեղեկութիւններ հայթայթող միջոց մըն է, ներկայ համացանցային աշխարհը։
ճիշդ կողմնորոշուելու, առողջ դատողութիւն կատարելու, տրամաբանօրէն վերլուծելու համար, անհրաժեշտ է պայծառ մտածողութիւն եւ ունակութիւն։ Ընտրութեան դաշտը ընդարձակ է, իսկ լուրերը ուղղուած են տարբեր բեւեռներէ, ուստի դժուար է յստակ դիրքորոշում կատարելով զտել տեղեկութիւնները։
21-րդ դարը հայ ժողովուրդի դիմաց կը դնէ հետեւեալ հարցադրումը. ?Արդեօ՞ք ա՛յս դարու պահանջքներէն մեկնելով, մոռնանք աւանդականը եւ յանձնուինք դիւրասահ ելեկտրոնային միջոցներու կամ ալ հայերէն լեզուով դաստիարակենք մեր նոր սերունդը, գիրք գրենք կամ տպագիր մամուլ ունենանք?։
Կրթութիւնը, գրականութիւնը եւ մամուլը մայրենի լեզուով զարգացնելով, կը պահենք ու կը պահպանենք մեր ժողովուրդի դիմագիծը. ինքնուրոյնութիւնը, գոյութեան իմաստը։ Համոզուած ըլլալով, որ հայոց լեզուն էական դերակատարութիւն ունի մեր ազգի գոյատեւման հարցին մէջ, պէտք է ամէն գնով պաշտպանել ու պահպանել զայն, հայ դպրոցի, հայերէն գիրքի եւ հայ տպագիր մամուլի միջոցով։
Տպագիր հայ մամուլն է, որ իր պատկանած հաւաքականութեան անունով, կրնայ հասարակական կարծիք կազմել։ Լեզուական, օրինական պահանջքներ բաւարարել եւ սատարել մտաւորականութեան զարգացման։
Տպագիր հայ մամուլի առկայութիւնը ամուր կռուան մըն է մեր ազգային լինելութեան, ի՞նչպէս ապահովենք անոր բարի երթը։
– Գնահատելով ճջմարիտ լրագրողները, որոնք իրենց գրիչով, հաւատքով ել գիտելիքներով զինուած, ամենայն լրջութեամբ կը ստանձնեն իրենց գրութիւններուն պատասխանատուութիւնը։
– Գնահատելով այն հրատարակչատուները, որոնք առեւտրական եւ շահադիտական հաշիւներէ հեռու, յամառօրէն կը սատարեն հայ գիրքի ու թերթերու լոյս ընծայման։
– Գնահատելով հոգեմտաւոր աշխատանք տանող նուիրեալները, առաջին հերթին անոնց վաստակին վարկանիք ապահովելով։
– Գնահատելով գիրքի եւ մամուլի տարածումը, ընթերցանութեան միջոցով։
Վերջապէս, մամուլն է որ հասարակութեան թթուածինն է. օդի եւ ջուրի նման անհրաժեշտութիւն։ Հաւաքականութիւն մը առանց իր մամուլին, հոգեկան եւ բարոյական սնունդէ զուրկ կըլլայ։ Հետեւաբար. սնանկացած միջավայր մը, ի վիճակի չէ պատրաստելու վաղուան առողջ ղեկավարն ու առաջնորդը։
Արդի պայմաններու մէջ, աւանդական ձեւով թերթերու հրատարակութիւնը, ինչպէս այլ ազգային եւ կրօնական կառոյցներու շարանակականութեան ապահովումը, բաւականին դժուար գործընթաց կրնայ ըլլալ։
Հաւատքով, նուիրումով եւ անխոնջ աշխատանքով հրատարակենք, սփռենք եւ ընթերցենք մեր ողջամիտ տպագիր մամուլը։
*Ռօզէթ Ալեմեան ? Մահսերեճեան
Ծնած է Պէյրութ, երկրորդական ուսածը ստացած է ՀԲԸՍ-ի Դարուհի – Յակոբեան վարժարանէն։ Բարձրագոյն կրթութիւնը ստացած է Երեւանի Պետական Համալսարանէն, աւարտելով բանասիրական ճիւղը, 1991-ին։
Որպէս կրթական մշակ եւ տնօրէն ծառայած է Հալէպի, Կիպրոսի, Պէյրութի տարբեր հայկական վարժարաններէ ներս։
Յօդուածներ ստորագրած է հայրենի եւ սփիւռքի մամուլի էջերուն մէջ։
Ներկայիս կր վարէ Մերձաւոր Արեւելքի Հայ Աւետարանական Եկեղեցիներու Միութեան Հրատարակչական կեդրոնի տնօրէնի պաշտօնը։ Սոյն կեդրոնը երկամսեայ դրութեամբ կր հրատարակէ ?Ջանասէր? ազգային կրօնական հասարակական թերթը եւ ?Պատանեկան Արձագանգ? Մանկապատանեկան թերթը։
