Գրեց՝ Նշան Պասմաճեան
Ուրախ եղայ կարդալով Սիւզի Գարաճեանի լուրջ առաջադրանքները։ Այս ցոյց կու տայ իր ունեցած հետաքրքրութիւնը, հետեւաբար գուրգուրանքը հայ դպրոցի նկատմամբ ընդհանրապէս, եւ իր դրական տրամադրութիւնը համակարգ բարելաւելու։
Թող ինծի ներուի այստեղ մատնանշել, որ համակարգ բարելաւելը լուրջ աշխատանք է, մասնագիտութիւն, բայց մանաւանդ ժամանակ կ՚ենթադրէ, ուստի զգոյշ պէտք է մօտենալ այս զգայուն հարցին, որովհետեւ եթէ իր յետին մանրամասնութիւնները քննութեան առարկայ չդառնան, կրնան հակառակ արդիւնք տալ։
Մէկ խօսքով, ինչպէս որեւէ ազգային հանգամանքի բարելաւման ծրագրի մշակում, դպրոցի վերաբերող ծրագիրներն ալ կարելի չէ պատահականութեան թողուլ։??
Պիտի խնդրէի ընթերցողներէս, որ բնաւ նկատի չունենան իմ անցեալի թէ ներկայի ազգային մարմիններու մէջ ունեցած պաշտօններս։ Ներքեւ յիշուած մտքերը իմ անձնականն են եւ կը դրսեւորեն անձնական կարծիքներս։??
Տեսականօրէն, կընդգծեմ բառը, լրիւ համաձայն եմ Օրդ. Գարաճեանին, որ եթէ կրթական ծառայութեան դաշտը վճարովի ըլլայ, աւելի լաւ արդիւնքներ ձեռք բերելու յոյսերը կաւելնան։ Կ՚արժէ այս նիւթը վերարծարծել եւ լրջօրէն քննել այս դրութեան կարիքն ու կարելիութիւնները։ Զգուշացնելու կարգով յայտնեմ, որ պիւտճէական հարցեր կրնան ստեղծուիլ, որոնց որպէս հետեւանք կրնան որոշ ծնողներ դժուարանալ ուղարկելու իրենց զաւակները, որովհետեւ երկու դպրոցական վճարելու հարկադրանքի տակ կրնան մնալ։ Սակայն անյաղթահարելի բան չկայ աշխարհիս վրայ, եթէ կան հաւատքը, աշխատանքն ու յարատեւութիւնը։?
Օրդ. Գարաճեանի նման, ես ալ ուսուցչութիւն ըրած եմ մօտ 14 տարի Շարժայի մէջ, ատոր համար ալ լաւ կ՚ըմբռնեմ իր մտահոգութիւնը ամէնօրեայ վարժարանի կարեւորութեան ըստ արժանւոյն գնահատուած չըլլալուն։ Օրիորդը լաւ զատած է իր բառերը առաջարկելով ?անկեղծ մօտեցում ունենալ այս նիւթին մասին?։
?Անկեղծ? ըլլալով հարց պիտի տայի, թէ ո՞ւր է ժողովրդային պահանջը այս անյետաձգելի նախաձեռնութեան։ Ինչո՞ւ չեն շարժիր ծնողները։ Քիչ մը ամչնալով ես ինծի հարց կուտամ միթէ կրաւորական, քիչ մըն ալ անտարբեր դիրք բռնած չե՞ն անոնք։ Ես համոզուած եմ որ պէտք չէ միայն սպասել որ ուրիշը գործ կատարէ։ Պահանջելն ալ գործ է, բայց ատոր կը հետեւի ՄԱՍՆԱԿՑԵԼՈՒ ՊԱՏՐԱՍՏԱԿԱՄՈՒԹԻՒՆԸ, միշտ տուրք տալով Գարաճեանի մատնանշած ?անկեղծութեան?։ Արտադասարանային գործունէութիւնը անհրաժեշտ է։ Միօրեայ վարժարան սիրով յաճախելը հրամայական է։ Առ այդ, աշխատանք տարուած է եւ սկզբունքներ որոշուած, որոնք գործադրութեան դրուած են։
Այսպէս.- ա) Կարգապահութիւնը էական է որեւէ գործի յաջողութեան համար։ Առանց կարգապահութեան ոչինչ յառաջ կ՚ընթանայ։ Որպէս հայ անհատ պատիւ կու տամ մեր ծնողներուն, աշակերտութեան, բայց մանաւանդ ուսուցչական կազմին, որոնք ըմբռնած են կարգապահութեան կարեւորութիւնը եւ զայն գոհացուցիչ արդիւնքներով կ՚իրագործեն։??
բ) Հայեցի դաստիարակութեան համար է բացուած որեւէ հայ դպրոց։ Սակայն այն կախեալ է քանի մը տուեալներէ։ Նախ՝ կարգապահութիւն, ապա՝ ուսուցիչը պէտք է հաւատք ունենայ իր կատարած աշխատանքին, բան մը, որ 30 տարուան ուսուցիչներուն մօտ բնաւ չէ պակսած ։ Եւ վերջապէս, ուսուցչին պէտք է մանկավարժական պատրաստութիւն, որպէսզի ճիշդ ձեւով կարենայ ներարկել հայ աւիշը հայ աշակերտին երակին մէջ։
Սոյն մտահոգութեամբ ալ մասնագէտ մանկավարժուհի մը, փրոֆ. Ժիւլիէթա Կիւլամիրեանը հրաւիրուած էր վերջերս, որ բացի դասընթացքներէն, երկու ժողովրդային ելոյթներ ալ ունեցաւ, որոնց, աւա՜ղ, մասնակցեցան միայն բուռ մը (շուրջ 50) հայեր)։ Անկեղծ ասած, երբ Ազատ-Հայ կայքէջին մէջ կարդացի, թէ Ազատ-Հայը դպրոցներուն նեցուկ հանդիսացող խումբ կ՚ուզէ կազմել, ինքզինքիս հարց տուի թէ ?նեցուկ կանգնողները? ինչո՞ւ ներկայ չէին այս դասախօսութեանց: Ասկէ ամիսներ առաջ յօդուածով մը Ազատ-Հայ կայքէջին մէջ յիշեցուցած եմ ֆրանսական նշանաւոր առածը “Les Absents ont Toujours Tort” (Բացակաները միշտ յանցաւոր են)։ Հիմա առիթ ստեղծուեցաւ դարձեալ յիշեցնելու զայն…??
գ) Աշակերտին գործը դպրոց երթալ է, ուստի ան պէտք է սիրէ իր ?գործատեղին? իր ?պօս?երը, իր ?աշխատակից?ները, այլապէս ?ուրիշ գործ փնտռելու? կը պատրաստուի։ Այս ծիրէն ներս արտադասարանային ձեռնարկները իրենց յատուկ տեղը ունին եւ կենսական կարեւորութիւն կը ներկայացնեն։ Ըստ երեւոյթին դպրոցի պատասխանատուներուն կողմէ սկսուած այս աշխատանքը յաջող ընթացքի մէջ է, կը վայելէ նաեւ գաղութին քաջալեր կեցուածքը։ Տայ Աստուած, որ բոլորը յարատեւեն, չզբաղին մանր ու գձուձ հաշիւներով, գոհացուցիչ արդիւնքներով չբաւականանան, ձգտին հասնելու լաւագոյնին, գիտնան սխալ սրբագրել, գիտնան քաջաբար դիմագրաւել քննադատութիւնները, գիտնան զատորոշել ըսի-ըսաւը իրականութենէն։??
Շրջանաւարտ աշակերտներու գործ հայթայթելու նիւթին կապակցութեամբ լիովին չեմ բաժներ Օրդ. Գարաճեանի ապագայի մտահոգութիւնը, թէ ?եթէ նման քայլերու չդիմենք ապագային պիտի չունենանք կրթական գործով զբաղող անհատներ?։ Հակառակ այն իրականութեան, որ շրջանաւարտներուն գործ կը տրուի ու անոնք ալ իրենց տրուած պարտականութիւնները հաճոյքով կը կատարեն, սակայն ոչ մէկ գրաւական կայ, որ այդ երիտասարդները այստեղ մնան ապագային։ Ես պիտի ըսէի թէ դպրոցը կը շարունակէ իր գոյութիւնը ապագային պահել միայն երբ ան ունի հաստատ սիստեմներ, յստակ նպատակներ եւ յստակ սկզբունքներ։?? Կը թուի թէ Օրդ. Գարաճեան դառն փորձառութիւն ունեցած է անցեալին, իբր ուսուցչուհի՝ վարժարանին մէջ ուսուցչական առաջարկներու գործադրման առնչութեամբ։ Կարծիք չեմ կրնար յայտնել, որովհետեւ տեղեակ չեմ թէ ինչ առաջարկի մասին է խօսքը, որ վերջապէս մերժուած է։ Իմ փորձառութեանս մէջ այդպիսի դառն յիշատակներ չկան բարեբախտաբար:
Սորվեցնել չըլլայ, Փորձառութիւնս ինծի հետեւեալը կը թելադրէ. Երբ հաստատութեան մը պատասխանատու բոլոր մարմինները համերաշխ կ՚աշխատին, Օրդ. Գարաճեանի մատնանշած դժուարութիւնները կամ բնաւ չեն ստեղծուիր, եւ կամ արագ իրենց լուծումը կ՚ունենան։??
Կը գնահատեմ Օրդ. Գարաճեանի առանց բառերը ծամծմելու անկեղծ պոռթկումը թէ ?մեծ ամօթ է եւ անընդունելի անգլերէն խօսիլ հայկական վարժարանի մէջ?։ Այս երեւոյթը առկայ է մեր դպրոցին մէջ, սակայն նահանջի մէջ է։ Ընդունինք որ հոսանքին դէմ թիավարելն ալ դիւրին չէ բնաւ: Յուսանք, ի մօտոյ, այս տխուր իրականութեան դէմ տարուած աշխատանքները յաջողութեամբ կը պսակուին։
Այս առիթով թող ինծի ներուի փոքր մէկ դիտողութիւն կատարել։ Յաճախ 20-30 տարիքի հայ երիտասարդներու կը հանդիպիմ հայկական շրջանակներու մէջ, ուր այդ նոյն երիտասարդները (ոմանք ամուսնացած եւ զաւակի տէր զոյգեր) իրարու հետ անգլերէն լեզուով կը շաղակրատեն։ Լաւ երեւոյթ չէ, սովորութիւնները ժառանգ կը թողուին, ճիշդ կ՚ըլլայ որ այսպիսի յոռի սովորութիւններ չմտցնենք մեր ընտանեկան բարքերուն մէջ, մանաւանդ որպէս ներկայ թէ ապագայ հայրեր ու մայրեր։??
Դարձեալ շնորհակալ եմ Օրդ. Գարաճեանին, իր անկեղծ առաջադրանքներուն եւ դիտողութեանց համար, առանց որոնց վստահաբար պիտի ծուլանայի այս քանի մը մտահոգութիւններն ու յստակացումները թուղթին յանձնել։??
