• Home
  • About
  • Contact
  • facebook
  • twitter
  • flickr
  • blogger
  • youtube

blog-logo

  • Home
  • UAE Armenians
  • Hrach Kalsahakian
  • Հայերեն բաժին
  • Archives
    • News
    • Articles
    • Directory

Ինչպէ՞ս պաշտպանել ուղեղը

November 6, 2009
A+ A-
Email Print
<FONT face=Sylfaen>Ինչպէ՞ս պաշտպանել ուղեղը</FONT>

Maro Nigoghossian


 


How to protect the brain. Article by Maro Nigoghosian.


Գրեց՝ Մարօ Նիկողոսեան B. Sc.*


Նախընտրելի է կանխել քան դարմանել


Հեղինակին կողմէ տրամադրուած Ազատ-Հայ կայքին


Ուղեղին լաւագոյն սնունդի ապահովութիւնը միայն ճշգրիտ սննդանիւթեր հայթայթելու մէջ չի կայանար, այլ նաեւ հարկ է նուազագոյնի իջեցնել հակասննդանիւթերը (վնասակարները)։ Այս հակա-սննդանիւթերն են շաքարը, ալքոլը, թունաւոր հանքային նիւթեր, գրգռիչներ, syress եւ alergy (դիւրզգայնութիւն) յառաջացնող ուտելիքներ։ Այս բոլորը ուղեղը կը քամեն։


Ուղեղը զօրացնելու համար մի միայն առողջարար ուտելիքները (healthy food) չեն բաւեր, այլ նաեւ հարկ է գիտնալ ի՞նչ ուտել, ի՞նչ խմել կամ ինչո՞ւ չծխել։


Ուղեղը ծերացնող ազդակներէն զատ, ինչպէս ալքոլը, stress-ը եւ oxidant-ները (մարմնին մէջ կուտակուած թոյներ), կան նաեւ օդի ապականութիւնը եւ fast-food-երը։


Ամէնէն վատ ձէթը, որ վնասակար է ուղեղին, կու գայ տապկուած ուտելիքներէն, նաեւ hydrogenated ձէթերով պատրաստուած ուտելիքէն։ Սահմանափակել կամ բոլորովին մերժել տապկուած որեւէ ուտելիք։


Ինչո՞ւ տապկուած ձէթը վնասակար է ? անոր համար որ նախ տապկուած ուտելիքը առատօրէն ձէթ կը քաշէ եւ յետոյ ուտելէն անմիջապէս ետք ուղեղ կ՚երթայ եւ կը խանգարէ մտածումները։ Ուղեղին կէսէն աւելին իւղէ կազմուած ըլլալով կրնայ դիւրաւ թթուիլ։


Օդին կամ մթնոլորտին ապականութեան համար շատ բան չենք կրնար ընել մեր ուղեղին, բայց կրնանք զայն պաշտպանել ներսէն։


Հակաթոյները այն ուտելիքներն են (anti-oxidants), որոնք մարմինին թոյներուն դէմ կը պայքարին։


Ուղեղին համար ամէնէն օգտակարը եւ կարեւորը vit.E-ն է, որ կը գտնուի vit.Eով հարուստ ուտելիքներու մէջ, օրինակ՝ հունտերու մէջ (sesame seeds, flax seed, արեւածաղիկի թարմ կուտերը, մեծ դդումին կուտերը եւ ձուկերու, մանաւանդ salmon-ին mackarel-ին, tuna-ին, sardine-ին եւ king fish-ին մէջ)։


Ուղեղը լաւ պաշտպանելու համար կ՚արժէ սպառել ուտելիքներ, որոնք կը պայքարին թոյներուն դէմ (oxidant)։


Օրինակ՝


Beta Caroten-ը, որ կը գտնուի ստեպղինին, անոյշ գետնախնձորին, չոր ծիրանին, մեղրադդումին (squash), ջրկոտեմին (watercress) եւ շոմինին (spinach) մէջ։


Vit C. – կը գտնուի broccoli-ի անոյշ մեծ պղպեղներու մէջ, ձկնկիթներու (berries), նարնջազգի պտուղներու մէջ։


Vit E.- հունտերու, կուտերու, ծլած ցորենին (wheat germ), լուբիաներու եւ ձուկերու մէջ։


Selenium-ը հակաթոյն մըն է, որ կը գտնուի Brasil nuts-երու մէջ, հունտերու, tuna-ի, sardin-ի, լման բրինձին եւ տարբեր հացահատիկներու մէջ եւ չոր լուբիաներու մէջ։


Glutathion-ը tuna-ին, ընդեղէններուն (pulses), ընկուզեղէններուն, սխտորին, սոխին եւ հունտերու մէջ։


Anthocyanidins-երը ձկնկիթներու (berries) մէջ, կեռասին կամ cherrie-ին մէջ, կարմիր խաղողին, ճակընդեղին եւ սալորին մէջ։


Lipoic acid-ը ստեպղինին, ճակընդեղին եւ շոմինին մէջ (spinach) կը գտնուի։


Co-enzyme Q. – կը գտնուի sardin-ին, mackerel-ին, ընկոյզին, հունտերուն, կուտերուն, որակաւոր soya-ի ձէթին մէջ։


Ալքոլը ուղեղին ամէնավատ թշնամին է։ Գինովնալէ անմիջապէս ետք կը սկսի վնասել։ Ուղեղը չի կրնար ալքոլի թոյնին հակազդել։ Անգամ մը որ լեարդին կարողութիւնը չարաչար գործածուի, ալքոլը կը սկսի սանձարձակօրէն խանգարել ուղեղին բնական հաղորդակցութիւնը եւ յոռեգոյնի կ՚իջեցնէ յիշողութիւնը։ Ճիշդ այս պատճառով է որ կը սիրենք ալքոլը, մոռնալու համար մտահոգութիւնները։


Ալքոլը մարմինին կենսանիւթերը կը փճացնէ, ուստի որքան խմենք այդքան կենսանիւթ կը կորսնցնենք։


Երեք ազդակներ մարմինին oxidant-ներ կը ներմուծեն (շուտ ծերացնող թոյներ).- տապկուած ուտելիքները, ծխախոտը եւ օդի ապականութիւնը։


Ծխախոտին ծուխը trillion oxidant-ներ կը պարունակէ, որոնք արագօրէն ուղեղ կ՚ուղղուին, տանելով միասին ծանր մետաղ մը cadmium-ը, որուն կուտակումը աստիճանաբար կը պարպէ մարմինին zinc-ը։


Zinc-ի անբաւարարութիւնը schizophrenia-ի հետ կ՚առնչեն։ Կը տեսնուի թէ schizophrenia ունեցողները աւելի կը ծխեն, քան սովորական մարդիկը։


Ամերիկայի Duke University-ի ուսումնասիրողներու խումբը ցոյց կու տայ, թէ ինչպէս ուղեղը կը սկսի զարգանալ եւ աշխատիլ, երբ nicotine-ը դադրի։ Յղութեան շրջանին ծխող կիներու զաւակները depression-ի (յուսալքում) հակում կ՚ունենան։


Կաթուածին համար ծխախոտը լաւ ճանչցուած է իբրեւ վտանգաւոր ազդակ։


Թոքերու քաղցկեղ կրնան ունենալ բնաւ չծխողներն ալ։ Կարելի չէ խուսափիլ oxidant-ներէ, որոնք կը գտնուին ինքնաշարժերու ծուխին մէջ (exhaust fumes), մանաւանդ diesel-ներու ծուխը, որ գաղտնօրէն ուղեղ կը մտնէ։ Այս պատճառով է, որ քաղաքներու մէջ բնակող բնաւ չծխող մարդիկը նմանապէս թոքերու քաղցկեղ կ՚ունենան։ Գալով Alzjeimer-ին, անոր վտանգը աւելի բարձր է ծխողներու եւ այն մարդոց մօտ, որոնք յաճախ տապկուած եւ բնական յատկութիւնը կորսնցուցած ուտելիք կը սպառեն (processed food)։


Աղբիւր՝ Patrick Hilford

author-avatar

Posted by Azad-Hye

Like to share?

Social Media

  • facebook
  • twitter
  • flickr
  • blogger
  • youtube
Newer PostBadouhan Emirates Project
Older PostԻնչպէ՞ս յաղթահարել մոլութիւնները

POPULAR

item-thumbnail

Rebecca Malikian’s novel “The Caravan of Death”

July 10, 2015
item-thumbnail

Erebouni pen launched in Dubai and other cities

April 12, 2015
item-thumbnail

Vardavar (water pouring) international festival in Armenia gains popularity

July 17, 2015
item-thumbnail

Essam Nagy’s documentary “In The Beginning Was Armenia” (Interview)

January 11, 2020
item-thumbnail

Anna Dolabjian: I feel life coaching as a dream coming true

January 18, 2018

LATEST

item-thumbnail

Liana Ghaltaghchyan is the new Managing Director at the Children of Armenia Fund

January 10, 2023
item-thumbnail

Indian Journalist Venkatesh Remakrishnan mentions the Armenians of Chennai

October 30, 2022
item-thumbnail

Renovation of the Ghukasavan Cultural Center’s main hall

December 1, 2021
item-thumbnail

Nobel Prize winner Ardem Patapoutian

October 7, 2021
item-thumbnail

Armenian Church of the Virgin Mary in Basra, Iraq

August 30, 2021

COMMENTS

Azad-Hye on In memory of AUB Medical Alumni who died during the First World War
Azad-Hye on Kessab Ousoumnasirats celebrates centennial
Lawrence Danny CPA on Kessab Ousoumnasirats celebrates centennial
Stephensmith on Pizza making vending machine invented by Puzant Khachadourian
ALEXANIAN on Astghik Voskerchyan: Every element in my environment has a role in my creations

Categories

  • Applications
  • Art
  • Books
  • Business
  • Celebrations
  • Chinese Armenians
  • Courses and Camps
  • Cyprus Armenians
  • Diaspora Armenians
  • Documentaries
  • Education
  • Egyptian Armenians
  • Energy
  • Ethiopian Armenians
  • European Armenians
  • Festivals
  • Genocide
  • History
  • Hrach Kalsahakian
  • Indian Armenians
  • Interviews
  • Iraqi Armenians
  • Language
  • Lebanese Armenians
  • Music
  • Poetry
  • Politics
  • Religion
  • Rural Armenia
  • Science
  • Syrian Armenians
  • Tourism
  • Turkish Armenians
  • UAE Armenians
  • Websites
  • Հայերեն բաժին

CUSTOM LINKS

  • Home
  • About
  • Contact

RANDOM POSTS

item-thumbnail

Anna Martin donates two icons to an Armenian town in Syria

item-thumbnail

Erebouni pen launched in Dubai and other cities

item-thumbnail

Ուշադրություն. սփյուռքի նախարարությունը հայտարարում է «Քայլ դեպի տուն» ծրագրի մեկնարկի մասին

TAG CLOUD

Armenian Art Armenian Catholics Armenian Christmas Armenian Costumes Armenian Genocide Armenian Songs Armenian Velvet Revolution Azad-Hye Celebrations Cyprus Armenians Daniel Varoujan Hejinian Diaspora Diaspora Armenians Education Emma Kant Emma Karapetyan Ethiopian Armenians Garni Geghard Genocide Goris Greece Hidden Armenians History Iraqi Armenians Kessab Kessabtzis Language Lebanese Armenians Meri Martirosyan Music Music Application Nana Aramyan Nikol Pashinyan Norway Ottoman Empire Paris Speech Therapy Syrian Armenians Syunik Turkey Turkish Armenians UAE Armenians Vardavar Western Armenia

Search this website

© 2023 Azad-Hye . Designed by Wpinhands
Scroll