The Armenians in Syria have considered stability as the most important of all values
Azad-Hye interviewed Dr. Arax Pashayan, expert in Arabic studies from Yerevan, Armenia
In what situation has the Syrian Armenian community appeared and what are the prospects (dangers, etc.)?
Due to the internal political tension in Syria, it is natural that a certain concern has been forming amongst the Armenians not only about the prospects of Syria, but also about their future in that country. It is understandable that citizens of Armenian origin in Syria are defending the existing regime since they see in it a guarantee for their national existence and security on one hand and the country's stability on the other hand. Naturally, the instability would cause a great worry for the whole Syrian population, thus increasing immigration. At the same time, it is worth noting that the Armenians in the Middle East have a great experience in living and cooperating with Muslim populations for long time. I am confident that the Armenians living in Syria have enough resources to overcome the possible challenges.
Is there any difference between the situation of the Armenians in Damascus, Aleppo, Kamishli and Kessab?
The Armenians live in locations that are somehow far from the tension centers or they are not involved in anti-governmental strife. From this point of view, all four locations are currently harmless for Armenians.
Has the government of Armenia undertaken measures to deal with possible deterioration of the situation of the Armenians in Syria?
I believe that the government of Armenia should be able to take steps in case of possible humanitarian crisis in Syria, but I am convinced that at this stage there is no reason for such fear.
Are there similarities between the fate of the Iraqi and Syrian Armenians?
Generally speaking, there are many similarities in the destiny of the Diaspora Armenians. The situation of Iraqi Armenians however was different. In 2003 internal political crisis started in Iraq due to international intervention and the situation turned chaotic at once. Naturally, immigration of Iraqi Armenians intensified. At the same time however an interesting process took place: internal migration. Armenians started to move from urban locations mainly in Baghdad and Basra to the north, to the Kurdish areas, which were safer. This led to the intimacy in Armenian-Kurdish relationship. As far as Syria is concerned, there is no danger of international invasion, although the role of foreign factor is obvious in the internal strife, which is pulling the country into dismal situation.
What are the opinions of Syrian Armenian individuals are revealing? Are there homogenous or heterogeneous views regarding the situation in Syria?
I believe that regarding the existing situation and the prospects of the country the viewpoint of various Syrian Armenians do not differ much. There is nothing unusual or surprising in this. The Armenians and the members of other national and religious minorities in Syria have always considered stability as the most important of all values. Only stability can assist in the progress of the communities and the country in general. It is a fact that no one can definitely claim how the shape of the events would be in case of change of authority; maybe it can go worse or can even go extremely bad. Would the change of authority lead Syria to democracy and progress? It is not clear. There is no guarantee in this regard and there is no political side that can give assurances except of the current ruling authority, which has shown that it is capable in overcoming the difficulties.
TEXT IN ARMENIAN
Ազատ-Հայի հարցազրույցը արաբագետ Արաքս Փաշայանի հետ՝
Ինչպիսի՞ իրավիճակում հայտնվել է Սիրիայի հայ համայնքը և ի՞նչ հեռանկարներ են սպասում նրան (վտանգ եւայլն):
Սիրիայում տիրող ներքաղաքական լարվածության պատճառով, բնականաբար, հայերի շրջանում ձևավորվել է հստակ մտահոգություն ոչ միայն Սիրիայի հեռանկարի, այլև այդ երկրում իրենց ապագայի վերաբերյալ: Միանգամայն ընկալելի և հիմնավորված է, որ Սիրիայի ծագումով հայ քաղաքացիները պաշտպանում են գործող վարչակարգին, քանի որ դրա մեջ են տեսնում թե? իրենց ազգային գոյության և անվտանգության, և թե? երկրի կայունության երաշխիքները: Բնականաբար, հնարավոր անկայունության դեպքում իրավիճակը կարող է մտահոգիչ դառնալ ընդհանրապես Սիրիայի քաղաքացիների համար` նպաստելով արտագաղթի ակտիվացմանը: Միևնույն ժամանակ պետք է նկատել, որ հայերը Մերձավոր Արևելքում պատմական երկարատաև ժամանակաշրջանում մուսուլման բնակչության հետ կողք կողքի ապրելու և համագործակցելու մեծ փորձառություն ունեն: Վստահ եմ, որ Սիրիայում բնակվող հայերը զգալի ռեսուրս ունեն` հաղթահարելու հնարավոր մարտահրավերները:
Որոշակի տարբերություն կա՞ Դամասկոսի, Հալեպի, Կամիշլիի կամ Քեսապի հայության իրավիճակի միջեւ:
Հայերը բնակվում են այն շրջաններում, որոնք որոշակիորեն հեռու են լարվածության օջախներից կամ այդքան էլ ընդգրկված չեն հակակառավարական հուզումներում: Այս տեսանկյունից, Դամասկոսը, Հալեպը, Կամիշլին և Քեսապը ներկա պահի դրությամբ որոշակիորեն անվտանգ են հայերի համար:
Հայաստանի կառավարությունը միջոցներ նախաձեռնե՞լ է սիրիայի հայության իրավիճակի հավանական վատթարացումի դեպքում:
Կարծում եմ` Հայաստանի կառավարությունը պետք է որ կարողանա քայլեր ձեռնարկել Սիրիայում հնարավոր հումանիտար ճգնաժամի պարագայում: Սակայն համոզված եմ, որ ներկա պահին նման մտահոգության առիթ չկա:
Իրաքի եւ Սիրիայի հայության ճակատագրին մէջ նույնություններ կարելի՞ է նշմարել:
Ընդհանրապես, Սփյուռքի հայության ճակատագրի միջև շատուշատ ընդհանրություններ կան: Իրաքի հայերի պարագան միանգամայն այլ էր: 2003թ. Իրաքում ներքաղաքական ճգնաժամ սկսվեց արտաքին ինտերվենցիայի պատճառով և իրավիճակը միանգամից քաոսային դարձավ: Իրաքի հայերի շրջանում բնականաբար մեծացավ արտագաղթը: Սակայն միևնույն ժամանակ, հայերի շրջանում մի շատ հետաքրքիր գործընթաց սկսվեց` ներքին միգրացիան: Հայերը սկսեցին քաղաքային բնակավայրերից` հիմնականում Բաղդադից և Բասրայից, տեղափոխվել դեպի հյուսիս` քրդական շրջաններ, որոնք ավելի ապահով են: Այս համատեքստում շատ հետաքրիքր են հայ-քրդական հարաբերությունների սերտացումը: Ինչ վերաբերում է Սիրիայի պարագային. ներկա պահի դրությամբ Սիրիայում արտաքին ինտերվենցիայի վտանգ չկա, չնայած Սիրիայի ներքաղաքական գործընթացների վրա մեծ է արտաքին գործոնի դերակատարությունը, որը վատթարացնում է վիճակը երկրում:
Սիրիահայ անհատների կարծիքները ի՞նչ են ցույց տալիս: Միատեսակ կարծիքնե՞ր են տիրում թե այլազան մտքեր կան Սիրիայի իրավիճակին մասին:
Կարծում եմ, Սիրիայում տիրող իրավիճակի և հեռանկարի հարցում սիրահայերի տեսակետները գրեթե չեն տարբերվում և այդտեղ ոչ մի անսովոր կամ զարմանալու բան չկա: Թե? հայերը, թե? էթնոդավանական այլ փոքրամասնություններ Միջին Արևելքում միշտ էլ բոլոր արժեքներից առավել գերադասել են կայունությունը: Միայն ու միայն կայունությունը կարող է նպաստել թե? համայքների, թե? երկրի առաջընթացին: Չէ որ այսօր ոչ ոք չի կարող ասել, թե ինչպիսին կլինի Սիրիան հնարավոր իշխանափոխության դեպքում, գուցե` ավելի վատ կամ նույնիսկ` վատթար: Արդյոք իշխանափոխությունը Սիրիային կարող է ժողովրդավարություն և առաջընթաց ապահովել, հայտնի չէ: Ոչ մի երաշխիք չկա այս հարցում և ներկայումս չկա որևէ քաղաքական ուժ, որ կարող է երաշխիքներ տալ, բացի ներկա վարչակարգից, որն ապացուցել է, որ ի վիճակի է հաղթահարելու դժվարությունները:
